ακολουθήστε τον ΠΣΛ στα social media:  

Ομάδα Ειδικού Ενδιαφέροντος Βαρηκοΐας

Συντονίστρια: Μαριάνα Κιτσώνα

Μέλη: Αναγνώστου Φλώρα, Γιακουμάρου Μαρία, Γιαννουλάκη Μαρία, Γιαννουτάκη Ιωάννα, Κιτσώνα Μαρία, Τόνια Κωνσταντίνου, Μωραΐτη Νάνσυ, Νικολόπουλος Θωμάς (ΩΡΛ), Πανταζής Μανώλης, Πατσαούρας Σταύρος, Τουλούμη Ρούλα

Επικοινωνία με την Ομάδα: μπορείτε να στείλετε μήνυμα στο info@logopedists.gr, σημειώνοντας στο θέμα: Για την Ομάδα Βαρηκοϊας

Αντικείμενο: Θέματα σχετικά με Ακοή / Βαρηκοΐα / Κώφωση και λογοθεραπεία, καθώς και βοηθήματα ακοής, όπως ακουστικά βαρηκοΐας ή κοχλιακά εμφυτεύματα.

Γενικοί Στόχοι της Ομάδας

  • Ενημέρωση του κοινού στα θέματα του αντικειμένου μας.
  • Ενημέρωση και εκπαίδευση συναδέλφων μέσα από την οργάνωση ημερίδων και σεμιναρίων για θέματα εκπαίδευσης βαρήκοων / κωφών ατόμων και ατόμων με κοχλιακό εμφύτευμα.
  • Συμβουλευτική / γνωμοδότηση / υποστήριξη του συλλόγου στα θέματα του αντικειμένου μας.
  • Επαφές και συνεργασίες με άλλους κλάδους / ειδικότητες που ασχολούνται κι αυτοί με τη Βαρηκοΐα και την Κώφωση.
  • Προώθηση της εκπαίδευσης των βαρήκοων / κωφών ατόμων που χρησιμοποιούν ακουστικά βαρηκοΐας ή / και κοχλιακό εμφύτευμα

3 Μαρτιου Παγκοσμια Ημερα Ακοης 2024
Ομαδα Ειδικου Ενδιαφεροντος Βαρηκοϊας


Ερωτήσεις – Απαντήσεις για την Βαρηκοϊα

Ο βαθμός βαρηκοΐας σχετίζεται στενά με την ικανότητα ανάπτυξης του προφορικού λόγου. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες (π.χ. ο χρόνος εμφάνισης του ακουστικού προβλήματος, η έγκαιρη διάγνωση, το αίτιο της βαρηκοΐας, ο χρόνος τοποθέτησης βοηθήματος, η άμεση εκπαίδευση, πιθανές επιπρόσθετες διαταραχές, κοινωνικοοικονομικοί και ψυχοσυναισθηματικοί παράγοντες, η υποστήριξη από το περιβάλλον) που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη και εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας.

Μετά την τοποθέτηση των ακουστικών βαρηκοΐας ή του κοχλιακού εμφυτεύματος θεωρείται απαραίτητη η συστηματική λογοθεραπευτική παρέμβαση. Ιδανικά θα ήταν η έναρξη της λογοθεραπείας (έστω και περιστασιακά σε συμβουλευτικό επίπεδο) να γίνει με τη διάγνωση της βαρηκοΐας, πριν ακόμα την τοποθέτηση του ακουστικού βοηθήματος. Η λογοθεραπεία έχει ως στόχο να βελτιώσει την επικοινωνία, την ακουστική διάκριση και αντίληψη (διάκριση ήχων του περιβάλλοντος, φθόγγων, λέξεων και προτάσεων του προφορικού λόγου), την κατανόηση και παραγωγή του λόγου ώστε το παιδί να χρησιμοποιεί και να εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο τη νέα ακοή του. Οι στόχοι της θεραπείας διαφοροποιούνται ανάλογα με το βαθμό της βαρηκοΐας και την ιατρική αποκατάσταση που έχει επιλεγεί για το παιδί (ακουστικό βαρηκοΐας ή κοχλιακό εμφύτευμα). Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτείται χρόνος εκπαίδευσης και συνεργασίας με ειδικούς τόσο του ίδιου του παιδιού όσο και της οικογένειας του.

Η δυνατότητα πρόσβασης στο ακουστικό ερέθισμα, είτε με ακουστικά βαρηκοΐας είτε με κοχλιακό εμφύτευμα δε συνεπάγεται την άμεση ανάπτυξη του προφορικού λόγου.

Η ανάπτυξη του προφορικού λόγου προϋποθέτει την ανάπτυξη της κατανόησης του λόγου. Ο χρόνος ανάπτυξης του εκφραστικού λόγου και της ομιλίας του παιδιού θα εξαρτηθεί από τη χρονολογική του ηλικία, την ακουστική του ηλικία, το βαθμό βαρηκοΐας, το αίτιο της βαρηκοΐας, την εκπαίδευση που έχει δεχθεί πριν την ενίσχυση της ακοής του, το επίπεδο ανάπτυξης της κατανόησης του λόγου αλλά και το ίδιο το παιδί.

Σε ένα παιδί με ουδό ακοής στα 60-70dB μπορούμε να ενισχύσουμε την ακοή του αποτελεσματικά με τα κατάλληλα ακουστικά βαρηκοΐας. Ο στόχος θα πρέπει να είναι να βρεθούνε τα καταλληλότερα ακουστικά βαρηκοΐας και να ρυθμιστούν σωστά, ούτως ώστε το παιδί να δέχεται το μεγαλύτερο δυνατό όφελος από τα ακουστικά και να ανταποκρίνεται ικανοποιητικά σε όλες τις συχνότητες. Με μία βαρηκοΐα τέτοιου βαθμού και τα κατάλληλα ακουστικά ένα παιδί μπορεί να λειτουργήσει συνήθως ικανοποιητικά. Ικανοποιητική λειτουργία θεωρείται να μπορεί να ανταποκριθεί μόνο μέσω του ακουστικού ερεθίσματος (χωρίς βοήθεια από χειλεοανάγνωση ή άλλο οπτικό ερέθισμα) σε ομιλία που παρουσιάζεται σε ήσυχο περιβάλλον, με φυσιολογική ταχύτητα και ένταση φωνής, σε ποσοστό πάνω από 70%. Σίγουρα, θα υπάρχουν πάντα κάποιοι ήχοι τους οποίους δε θα μπορεί να ακούει καλά ή θα υπάρχουν ακουστικές συνθήκες (π.χ. σε θόρυβο) στις οποίες θα δυσκολεύεται να ανταποκριθεί.

Στην ηλικία που είναι, προκειμένου να ληφθεί η όποια απόφαση ή να απορριφθεί η όποια εναλλακτική λύση (κοχλιακό εμφύτευμα), θα ήταν σκόπιμο:

Α. να έχει προηγηθεί πρόσφατη αξιολόγηση ακουολογική από ΩΡΛ αλλά και δεξιοτήτων ακρόασης λόγου από λογοθεραπευτή. Σημαντική ένδειξη είναι το ακοόγραμμα με ακουστικά βαρηκοΐας και η δοκιμασία διάκρισης με τα κατάλληλα ακουστικά.

Β. να ενημερωθεί εκτενώς η οικογένεια αλλά και το ίδιο το βαρήκοο παιδί για το τι μπορεί να προσφέρει το κοχλιακό εμφύτευμα (δυνατότητες αλλά και περιορισμούς) και να γνωρίσει αρκετούς χρήστες κοχλιακού εμφυτεύματος.

Γ. να συμμετέχει στην όποια απόφαση και το ίδιο το παιδί εφόσον είναι σε θέση (συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία το παιδί μπορεί να έχει γνώμη).

O τρόπος που απευθυνόμαστε λεκτικά στο παιδί θα πρέπει να είναι κατ’ αρχάς κατανοητός. Αυτό σημαίνει ότι το γλωσσικό επίπεδο του λόγου μας θα πρέπει να καθορίζεται με βάση το κεκτημένο γλωσσικό επίπεδο του βαρήκοου/κωφού παιδιού. Ο λογοθεραπευτής θα μας καθοδηγήσει έτσι ώστε να βρισκόμαστε στο αντίστοιχο γλωσσικό επίπεδο του παιδιού. Όταν επιλέγουμε τον προφορικό λόγο, είναι φυσικό να χρησιμοποιούμε κάποιες χειρονομίες καθώς και τη γλώσσα του σώματος η οποία βοηθά και συμπληρώνει το νόημα της. Επίσης, είναι απαραίτητο να χρωματίζουμε τη φωνή μας (προσωδία) διότι αυτό βοηθά την κατανόηση και τη γλωσσική επεξεργασία (π.χ. σύνταξη) σε όλα τα επίπεδα (λεκτικό, φραστικό, αφηγηματικό). Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η επικοινωνία μας είναι δύσκολη λόγω του ότι η ομιλία των παιδιών δεν θα είναι αρχικά καταληπτή, χρειάζεται οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να προσφέρουμε επιλογές στα παιδιά (αυτό ή το άλλο;) ή και να κάνουμε ερωτήσεις κλειστού τύπου που απαντώνται με ‘ναι/ όχι’. Ρωτάμε και περιμένουμε απάντηση, ενθαρρύνοντας παράλληλα και τη δήξη (το παιδί δείχνει με το δάκτυλό αυτό που επιθυμεί). Έτσι, ενισχύουμε από πολύ νωρίς το διάλογο με το παιδί, καθώς και τη γενικότερη δυνατότητα συνδιαλλαγής και ενεργής συμμετοχής από την πλευρά του στα καθημερινά δρώμενα.

Όσο για το μάθημα στο σχολείο, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει, πέρα από τα προαναφερόμενα, να συνοδεύουν τον προφορικό τους λόγο με πολλά οπτικά μέσα (εικόνες, φωτογραφίες, κτλ) και γραπτές οδηγίες. Τα παιδιά με κοχλιακό εμφύτευμα ακούνε, συνεπώς δεν είναι απαραίτητο να έχουν συνεχή πρόσβαση στο πρόσωπό μας (αν και αυτό συνήθως τα διευκολύνει). Επιλέγουμε την κατάλληλη θέση μέσα στην τάξη. Τους μιλάμε με φυσικό και αβίαστο τρόπο, ούτε δυνατά ούτε σιγανά. Τα παιδιά με ακουστικά βαρηκοΐας και σοβαρή ακουστική απώλεια χρειάζονται να έχουν οπτική πρόσβαση όταν μιλάμε για να κάνουν χειλεοανάγνωση. Ωφέλιμο θα είναι να μείνουμε σε κοντινή απόσταση.

Πρωταρχικής σημασίας για τα παιδιά με ακουστική απώλεια είναι η παροχή πλούσιων γλωσσικών ερεθισμάτων καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και σε οποιοδήποτε περιβάλλον και αν βρισκόμαστε (παιδική χαρά, ψώνια, σπίτι, κτλ). Επίσης, χρειάζεται να υπάρχει συνεχής σχολιασμός και να εξασφαλίζεται η συμμετοχή του παιδιού σε κάθε μας επικοινωνία. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο λόγος του παιδιού εξελίσσεται. Γι ΄αυτό χρειάζεται να αλλάζουμε συνεχώς το γλωσσικό επίπεδο του λόγου μας όταν απευθυνόμαστε σε αυτό, εισάγοντας πιο σύνθετες ή ασυνήθιστες λέξεις, πιο μεγάλες προτάσεις, πιο περίπλοκο νόημα. Ο λογοπεδικός είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να μας υποδείξει ό,τι χρειαστεί στον τομέα αυτό.

Οι συνεδρίες λογοθεραπείας συνιστάται να γίνονται με συχνότητα τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα ανάλογα την ηλικία του παιδιού, το βαθμό της βαρηκοΐας,  τη γονεϊκή συμμετοχή, τη σοβαρότητα της καθυστέρησης στις επικοινωνιακές δεξιότητες του παιδιού, στο λόγο και στην ομιλία του, καθώς και το επίπεδο εκπαίδευσης του παιδιού μετά την τοποθέτηση του ακουστικού ή του εμφυτεύματος. Η κάθε περίπτωση όμως πρέπει να αξιολογείται ξεχωριστά και σε τακτά χρονικά διαστήματα, ούτως ώστε να επιλέγεται η σωστή συχνότητα και διάρκεια των συνεδριών, ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζει το παιδί σε διαφορετικές χρονικές στιγμές στην εξέλιξή του. Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που ακόμα και μία φορά την εβδομάδα ή μία φορά το μήνα μπορεί να είναι αρκετό ή άλλες περιπτώσεις που μπορεί να χρειάζεται ένα παιδί ακόμα και καθημερινή επαφή. Π.χ. ένα παιδί που είναι στην εφηβεία και κάνει λογοθεραπεία από μικρό ίσως μία φορά την εβδομάδα ή το μήνα να του είναι επαρκής.

Σημαντικοί παράγοντες για την καλή ανάπτυξη γλωσσικών ικανοτήτων είναι η έγκαιρη διάγνωση σε συνδυασμό με την πρώιμη παρέμβαση και τη γονεϊκή συμμετοχή στο πρόγραμμα αποκατάστασης. Η σημασία της έγκαιρης παρέμβασης στα παιδιά με κώφωση και βαρηκοΐα είναι ευρέως αναγνωρισμένη και θεωρείται απαραίτητη για την καλύτερη πρόγνωση στην ανάπτυξη των ακουστικών δεξιοτήτων, του λόγου και των γνωστικών ικανοτήτων. Η βρεφική και νηπιακή ηλικία αποτελούν τη θεμελιακή περίοδο για την κατάκτηση της γλωσσικής κατανόησης και έκφρασης για τα ακούοντα αλλά και βαρήκοα/κωφά παιδιά. Η συμμετοχή και η συνεργασία των γονέων στην εκπαίδευση του παιδιού εξασφαλίζει καλύτερα αποτελέσματα στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του. Στον τομέα της γλωσσικής έκφρασης η κατάκτηση των γλωσσικών σταδίων ακολουθεί την πορεία των παιδιών με φυσιολογική ακοή αλλά με διαφορετικό ρυθμό. Ο ρυθμός αυτός εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους όπως ο βαθμός και το αίτιο της βαρηκοΐας, η ηλικία διάγνωσης, η μέθοδος ενίσχυσης /αποκατάστασης της ακοής, η μέθοδος επικοινωνίας, οι πιθανές επιπρόσθετες διαταραχές, η συνεργασία των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων, η σωστή τεχνική υποστήριξη, οι κοινωνικοοικονομικοί και ψυχοσυναισθηματικοί παράγοντες και η υποστήριξη και συνεργασία των γονέων.

Όλα τα ασφαλιστικά ταμεία συμμετέχουν στα έξοδα συνεδριών λογοθεραπείας βαρήκοων και κωφών παιδιών, αρκεί να υπάρχει και η αντίστοιχη γνωμάτευση για την αναγκαιότητά τους. Το κάθε ταμείο έχει το δικό του τιμολόγιο και ορισμένα ταμεία καλύπτουν ένα μέρος της δαπάνης του άμεσα ή έμμεσα ασφαλιζόμενου.

Ο ΕΟΠΥΥ (σύμφωνα με τον ΕΚΠΥ) καλύπτει διαταραχές ακοής, ανάλογα με τον κωδικό της διάγνωσης, με 6, 8 ή 10 συνεδρίες το μήνα, με ποσό 15,00 ευρώ ανά συνεδρία: π.χ. για νευροαισθητήρια βαρηκοΐα αμφοτερόπλευρη (κωδικός Η90.3) καλύπτονται 10 συνεδρίες το μήνα, άρα 150 ευρώ το μήνα, για μονόπλευρη νευροαισθητήρια βαρηκοΐα (κωδικός Η90.4) καλύπτονται 8 συνεδρίες το μήνα, άρα 120,00 ευρώ το μήνα. Η έγκριση είναι την 1η φορά 4μηνη και στη συνέχεια 6μηνη ή 12μηνη και ανανεώνεται με τη λήξη της. Για να καλύψει ο ΕΟΠΥΥ τη λογοθεραπεία πρέπει να υπάρχει εγκεκριμένη Ηλεκτρονική Γνωμάτευση Παροχών ΕΚΠΥ. Οι ειδικότητες που μπορούν να γράψουν τη γνωμάτευση για λογοθεραπείες σε παιδιά με βαρηκοΐα είναι Ωτορινολαρυγγολόγοι, Παιδοψυχίατροι, Αναπτυξιολόγοι ή Παιδονευρολόγοι δημοσίου νοσοκομείου ή ιδιώτες πιστοποιημένοι στον ΕΟΠΥΥ.

Η διαδικασία για την έγκριση συνήθως είναι διαφορετική για το κάθε ταμείο, οπότε επικοινωνήστε μαζί τους για να είστε σίγουροι ότι ακολουθείτε τα σωστά βήματα. Όταν γίνει η διάγνωση της βαρηκοΐας / κώφωσης καλό είναι να ενημερωθείτε άμεσα από τον ασφαλιστικό σας φορέα για αυτά που μπορεί να σας καλύψει και ποια διαδικασία πρέπει να ακολουθήσετε προκειμένου να καλυφθείτε από την αρχή. Επίσης, επικοινωνώντας με το λογοθεραπευτή που θα επιλέξετε, καλό θα ήταν να συζητήσετε από την αρχή τόσο το κόστος των συνεδριών όσο και τις δυνατότητες συμμετοχής από το ταμείο σας.

Οι ιδιωτικές ασφάλειες συνήθως καλύπτουν σημαντικό ή και όλο το ποσό των συνεδριών λογοθεραπείας, αρκεί όταν έχει γίνει το συμβόλαιο να έχει προβλεφθεί η κάλυψη της λογοθεραπείας και να έχει προηγηθεί της διάγνωσης της βαρηκοΐας / κώφωσης. Για να δείτε τι δυνατότητες κάλυψης μπορεί να υπάρχουν καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με τον ασφαλιστή σας.

Το πιο κατάλληλο πλαίσιο για παιδιά με ειδικές ανάγκες είναι αυτό που δημιουργεί το «λιγότερο περιοριστικό περιβάλλον» (the least restrictive environment, βλ. IDEA 2004), δηλαδή, πληροί τις προϋποθέσεις για να προχωρήσει ο βαρήκοος/κωφός μαθητής/τρια στην εκπαίδευση, στην επαγγελματική του/της αποκατάσταση και στην ανεξάρτητη διαβίωση. Ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο θεωρείται κατάλληλο όταν το παιδί μπορεί να συμμετέχει και να παρακολουθεί μέσα στην τάξη, μπορεί να ανταποκρίνεται στις εντολές και ερωτήσεις των εκπαιδευτικών, μπορεί να νιώθει καλά στο σχολικό περιβάλλον ώστε να δημιουργήσει κοινωνικές επαφές με τους συνομηλίκους του και τέλος, μπορεί να ανταποκριθεί μαθησιακά στις απαιτήσεις του σχολείου δίχως να έχει κενά.

Η επιλογή λοιπόν του σχολικού πλαισίου για τα παιδιά με ακουστικά βαρηκοΐας και κοχλιακά εμφυτεύματα είναι μια σημαντική διαδικασία. Θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη πολλοί παράγοντες, όπως το νοητικό δυναμικό, ο βαθμός βαρηκοΐας, ο τρόπος επικοινωνίας του παιδιού (προφορικός λόγος, νοηματική), το γλωσσικό του επίπεδο, συνοδές δυσκολίες κ.α.

Έτσι, τα παιδιά μπορεί να κατευθυνθούν είτε σε γενικά είτε σε ειδικά σχολεία για βαρήκοους/κωφούς μαθητές. Εάν το παιδί έχει αναπτύξει προφορικό λόγο ίσως να είναι ικανό να παρακολουθήσει το γενικό σχολείο με τις απαραίτητες οδηγίες και συμβουλές προς τον εκπαιδευτικό π.χ. το παιδί να κάθεται κοντά στον δάσκαλο, να μην είναι απέναντι από το παράθυρο ώστε να ενοχλείται η όραση του από την αντηλιά. Επιπλέον υπάρχουν ειδικές συσκευές, σαν μικρόφωνα που μπορεί να φορά ο δάσκαλος της τάξης για να απομονώνει τους ήχους της ομιλίας από αυτούς του περιβάλλοντος, ώστε να βοηθηθεί το παιδί με ακουστικά βοηθήματα στην ακουστική διάκριση της ομιλίας. Επίσης, μέσα στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης μπορεί να λάβει ειδική στήριξη για κάποιες ώρες ανά εβδομάδα, είτε παρακολουθώντας το «Τμήμα Ένταξης» του σχολείου είτε έχοντας «Παράλληλη Στήριξη» από δάσκαλο Ειδικής Αγωγής μέσα στη γενική τάξη.

Εάν δεν έχει επαρκή προφορικό λόγο, τότε είναι προτιμότερο να παρακολουθήσει το ειδικό σχολείο για να ενισχυθεί και η νοηματική του γλώσσα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου το παιδί ξεκινά να φοιτά στο Νηπιαγωγείο Κωφών/Βαρήκοων και μόλις αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες μετεγγράφεται σε Γενικό Δημοτικό ή παρακολουθεί το Δημοτικό Σχολείο Κωφών/Βαρήκοων και στη συνέχεια μεταπηδά στο Γυμνάσιο γενικής εκπαίδευσης.

Οι γονείς επίσης μπορούν να λάβουν σχολική υποστήριξη για να βοηθήσουν στο μέγιστο την εκπαιδευτική διαδικασία του παιδιού τους.

Οι εξειδικευμένοι θεραπευτές λόγου/ομιλίας και παιδαγωγοί που ασχολούνται και γνωρίζουν το παιδί και τις ιδιαιτερότητες του είναι αυτοί που μπορούν να σας συμβουλεύσουν κατάλληλα.

Από τη στιγμή που ένα παιδί φορέσει ακουστικό βαρηκοΐας ή εμφυτευτεί κοχλιακό εμφύτευμα υπάρχουν σημάδια που μας δείχνουν ότι το παιδί αντιδρά σε ηχητικά ερεθίσματα όπως να γυρνάει το κεφάλι του ή να σταματά τη δραστηριότητα του, να κάνει εκφράσεις με το πρόσωπο του, να ψάχνει από πού προήλθε ο ήχος ή να επαναλαμβάνει τους ήχους. Η συνειδητοποίηση των ήχων είναι σταδιακή και πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τις δυσκολίες επικοινωνίας που δημιουργούνται λόγω αποστάσεως ή λόγω ενοχλητικού θορύβου.

Σχετικά με τη ρύθμιση των ακουστικών ή του κοχλιακού, προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στην ένταση του εισερχόμενου ήχου.

Σημάδια που δείχνουν ότι ο ήχος είναι δυνατότερος από το επιθυμητό:

  • Μπορεί το παιδί να κλείνει τα αυτιά του
  • Να βγάζει το ακουστικό ή το κοχλιακό του ενώ δεν συνήθιζε να κάνει κάτι τέτοιο πιο πριν
  • Να μιλά δυνατότερα, επειδή ακούει δυνατότερα

Σημάδια που δείχνουν ότι η ένταση είναι χαμηλή:

  • Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει
  • Χάνει την παραγωγή άηχων φωνημάτων
  • Δυναμώνει την ένταση σε ράδιο ή τηλεόραση
  • Εκνευρίζεται ή απομονώνεται

Είναι σημαντικό να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ακοολογικός έλεγχος σε εξειδικευμένο ώστε να γίνονται διορθωτικές ρυθμίσεις από τον ακοοπροθετιστή εφόσον είναι απαραίτητο για την καλύτερη ακουστική ικανότητα του βαρήκοου. Γενικότερα, η νέα ρύθμιση του ακουστικού ή του κοχλιακού θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να παρατηρείτε εσείς ως γονείς νέα, επιπρόσθετα θετικά σημάδια στην ακουστική συμπεριφορά του παιδιού σας στο περιβάλλον και στην επικοινωνία.

Το ερώτημα που απασχολεί τόσο τους γονείς όσο και τους ειδικούς που ασχολούνται με ένα κωφό ή βαρήκοο παιδί είναι ποιο μέσω επικοινωνίας (προφορική, γραπτή, νοηματική) είναι κατάλληλο για το παιδί. Αξίζει να σημειωθεί πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό κι έχει το δικό του χρόνο και τρόπο που κατακτά τις αναπτυξιακές δεξιότητες. Μετά από την κοχλιακή εμφύτευση ή τη χρήση ακουστικών βαρηκοΐας το παιδί εξερευνά τα ακουστικά ερεθίσματα που δέχεται και σταδιακά τα μεταφράζει λεκτικά. Στη συνέχεια, ακολουθεί η ομιλία και μετέπειτα χρησιμοποιείται με σκοπό την επικοινωνία.

Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της ομιλίας στα παιδιά με βαρηκοΐα ή κώφωση είναι αρχικά η έγκαιρη διάγνωση της βαρηκοΐας, ο βαθμός και το αίτιο της βαρηκοΐας και η άμεση τοποθέτηση ακουστικού ή κοχλιακού εμφυτεύματος. Στη συνέχεια, σημαντικός παράγοντας είναι η σωστή επιλογή, χρήση, ρύθμιση και συντήρησή τους, η έγκαιρη λογοθεραπευτική παρέμβαση, η ανταπόκριση του παιδιού στα ακουστικά ερεθίσματα καθώς και στο εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης λόγου και ομιλίας, το νοητικό δυναμικό, η ικανότητα γλωσσικής παραγωγής και κατανόησης ακουστικών πληροφοριών, η προσωπικότητα του παιδιού, κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί πως η συμμετοχή των γονέων και του σχολικού πλαισίου επηρεάζει την μετέπειτα εξέλιξή του ως προς την επικοινωνία.

Αν και η ομιλία είναι ο πιο συνήθης τρόπος επικοινωνίας, εν τούτοις είναι γεγονός πως ένα μέρος των παιδιών που έχουν διαγνωστεί με βαρηκοΐα ή κώφωση και κάνουν χρήση ακουστικών βαρηκοΐας ή έχουν υποβληθεί σε κοχλιακή εμφύτευση δεν μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά, ειδικά στην αρχή. Ο προφορικός λόγος δεν είναι ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας. Όταν η αντιληπτικότητα και η καταληπτότητα του λόγου δεν διατηρούνται σε καλό επίπεδο και επομένως η επικοινωνιακή δεξιότητα υστερεί κατά πολύ, θα πρέπει να ανιχνευτεί η αιτιολογία και στη συνέχεια η διεπιστημονική ομάδα λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες θα κληθεί να προτείνει στους γονείς το καταλληλότερο μέσο επικοινωνίας.

H χρήση της νοηματικής γλώσσας μπορεί να προσφέρει πρόσβαση στις πληροφορίες μέσω της οπτικής οδού και κατ’ επέκταση να βοηθήσει το παιδί να επικοινωνήσει. Η νοηματική γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε αυτόνομα είτε σε συνδυασμό με την ομιλούμενη γλώσσα (ολική επικοινωνία). Μην ξεχνάμε ότι το παιδί θα χρησιμοποιήσει αυτό που του είναι πιο εύκολο, πιο προσιτό, και πιο οικείο.

Υποστηρίζεται από πολλές έρευνες ότι η συμμετοχή των ανθρώπων που βρίσκονται στο περιβάλλον του παιδιού, σε καθημερινές συνθήκες, είναι εξαιρετικά σημαντική στην ανάπτυξη των ακουστικών και γλωσσικών ικανοτήτων του. Οι γονείς συχνά καλούνται να βοηθήσουν το παιδί τους εφαρμόζοντας τις ασκήσεις και τις δραστηριότητες που τους δίνονται από το λογοθεραπευτής ή/και τον ειδικό παιδαγωγό που συνεργάζονται μαζί τους. Η εκπαίδευση της ακοής και του λόγου απαρτίζεται από βραχυπροθέσμους και μακροπροθέσμους στόχους και η καθημερινή εξάσκηση των στόχων οδηγεί βήμα-βήμα προς την ολοκλήρωση τους.
Γενικές αρχές και οδηγίες που θα μπορούσαν να δοθούν, πέρα από τις συγκεκριμένες που απαιτεί το εξατομικευμένο πρόγραμμα κάθε παιδιού, είναι οι ακόλουθες :

  • Να αντιδρούν οι γονείς στους ήχους του σπιτιού και του περιβάλλοντος μαζί με το παιδί τους
  • Να παίζουν με παιχνίδια που παράγουν ήχους
  • Να εκπαιδεύουν το παιδί στην αναγνώριση ήχων πχ. η βρύση , το κουδούνι, το τηλέφωνο κα.
  • Να μιλούν αργά με απλές προτάσεις
  • Να δίνουν απλές εντολές
  • Να ενθαρρύνουν την χρήση καθημερινού λόγου
  • Να σχολιάζουν με απλό λόγο αυτό που κάνει το παιδί
  • Να επαναλαμβάνουν σωστά και καθαρά αυτό που λέει το παιδί
  • Να εμπλέκονται σε δραστηριότητες παιχνιδιού και επικοινωνίας κατά τις οποίες το παιδί να καλείται να εκφραστεί προφορικά